LÀM THẾ NÀO ĐỂ GIẾT MỘT TỔNG THỒNG - CHƯƠNG 8 -

CHƯƠNG 8

Thích Trí Quang

PHẬT GIÁO VÀ TỔNG THỐNG DIỆM

Nếu không có vụ tranh đấu 1963 và nói một cách chung thì Phật giáo chưa có xích mích nào đáng kể đối với chính quyền Ngô Đình Diệm. (Ngoại trừ những xích mích có tính cách địa phương xảy ra tại Bình Định vào những năm 1960-1961). Trước năm 1963 Phật Giáo Việt Nam chỉ là một tập thể bao gồm những cục bộ riêng rẽ. Mà những cục bộ này cũng không được tổ chức chu đáo (vì bản chất của Phật Giáo là phi tổ chức). Tuy vậy Phật Giáo Việt Nam cũng bị ảnh hưởng sâu xa bởi sắc thái địa phương bối cảnh địa dư và nhân sự.

Do đó, Phật giáo đã thể hiện rõ rệt qua ba “sắc thái sinh hoạt”: Phật Giáo Miền Nam, Phật giáo Miền Trung và Phật Giáo di cư. Phật giáo Miền Nam gồm Hội Phật Học Nam Việt (Cư sĩ Mai Thọ Truyền và Chùa Xá Lợi), Giáo Hội Tăng Già Việt Nam (Thượng Tọa Thích Thiện Hoa chùa Ấn Quang), Phật Giáo nguyên thủy (nhóm Tiểu Thừa chùa Kỳ Viên) và một số hội đoàn lẻ tẻ khác. Phật Giáo miền Bắc di cư có độ 20.000 người nhưng không tạo thành một cộng đồng. Phần nhiều Phật Tử đã đi di cư với tư cách cá nhân và bằng phương tiện cá nhân. Trong số 200.000 người có vào khoảng 50.000 sống rải rác ở các trại định cư. Khoảng 50.000 người sống tại các thị xã. Còn lại 100.000 người qui tụ tại Sài Gòn. Phật Giáo di cư tại Đô Thành đại cương có thể chia thành hai nhóm, nhóm thuộc chùa Phổ Quang và Nghĩa Trang Bắc Việt (Thượng Tọa Thích Trí Dũng). Nhóm đa số thuộc chùa Từ Quang (Thượng Tọa Thích Tâm Châu).

Mại dâm dưới chế độ Cộng sản

Bài viết "HAY NHẤT TRONG NĂM"-

Bài viết đã cũ Nhưng rất thời sự

Mại dâm dưới chế độ Cộng sản”

Trước tiên phải bái phục sự can đảm của tác giả cho biết rõ dịa chỉ nhà ở, số điện thoại của tác giả một cách công khai. Thứ hai khâm phục hiểu biết và lý luận thật vững chắc không có một sơ hở nào để bị đánh bại. Qua hai yếu tố trên, tôi đánh giá bài viết "HAY NHẤT TRONG NĂM" (vì không thấy đề năm nào) không những của VN mà của cả thế giới, nhất là THẾ GIỚI CỦA NGƯỜI NGHÈO. Quí vị nghĩ sao?

Ðọc bài này nghe sướng cái lỗ tai quá. Xin bái phục sự can đảm của tác giả. “Mại dâm dưới chế độ Cộng sản”

HƯƠNG LÒNG

TẤM LÒNG CỦA BA

 

Ba đi qua những nắng mưa

Ba đi trên những lọc lừa nhân gian

Ba che chắn những khó khăn

Và mang từng chút bình an về nhà

Đường danh lợi bỏ nhạt nhòa

Sông nhân cách, biển hiếu hòa. Ba bơi

Để con biết cách làm người

Để con biết sống giữa đời gian truân

Ba vui trong nỗi nhọc nhằn

Ba thầm lặng giữa muôn trùng xót xa

Rồi đường thơ dại con qua

Vẫn chưa đem đến cho ba nụ cười

Để khi con hiểu lẽ đời

Lối sinh tử khiến ba rời xa con

Nỗi lòng và nén tâm hương

Ba theo suốt những nẻo đường con qua

26.9.1988

 *************************

LỜI RU VÀ GIỌT MỒ HÔI CỦA MẸ

 

Có những lời ru thật nhẹ nhàng

Từ ngày hồi đó lượn lờ sang

Trưa hanh dịu nắng, trời im gió

Và bóng tà dương cũng dịu dàng

Chẳng từ đâu đến chẳng đi đâu

Nếu có chăng là quấn quýt nhau

Làn khói già nua đang vướng víu

Tấm lòng trống trải chẳng đìu hiu

Người hát lời ru vẫn quẩn quanh

Nâng hồn con trẻ sáu mươi năm

Khi con nghe được thì con đã…

Phủ bóng mây chiều xuống tóc xanh

***

Có một mùi hương chợt thoảng qua

Tưởng chừng như đã thật là xa

Ngờ đâu còn ủ vào trong gió

Quanh lấy đời con chẳng nhạt nhòa

Nắng đổ từng cơn rát mặt đời

Trán tươm, lưng đẫm những mồ hôi

Cơn mưa ào ạt hòa giông bão

Cho ấm lòng con trọn kiếp người

Giây phút sinh thành quyện lấy nhau

Chẳng từ đâu đến chẳng đi đâu

Mồ hôi hóa ngọt nuôi con lớn

Dù sậy đơm hoa trắng mái đầu

***

Giọt mồ hôi đó, lời ru đó

Nên một nhân gian có tấm lòng

Hoa vẫn còn thơm, cây vẫn biếc

Đất trời thì vẫn cứ mênh mông

20.11.2007

Quán Tâm Nguyễn Hiền Nhu

LÀM THẾ NÀO ĐỂ GIẾT MỘT TỔNG THỐNG - CHƯƠNG 7 -

CHƯƠNG 7

Norodom_Sihanouk_(1983)

CHẾ ĐỘ NGÔ ĐÌNH DIỆM VÀ NGƯỜI MỸ

Sau vụ biến cố đẫm máu tại Đài Phát Thanh Huế 4 ngày, ông Nhu đã cho nổ một trái bom làm rung động ngoại giao Mỹ. Khi ông tuyên bố với phái viên tờ Washington Post: “Cho đến lúc này Chánh Phủ VNCH không thấy cần thiết một số cố vấn quân sự quá lớn, cho nên VNCH có thể yêu cầu chính Mỹ cho rút một nửa số cố vấn quân sự Mỹ, tức là chỉ nên duy trì khoảng 7, 8 ngàn là đủ”. (Washington Post 12-5-1963) Cũng vào thời gian này ông Nhu nói với GS Bửu Hội: “Đã đến lúc mình phải xét lại sự hợp tác và viện trợ của Mỹ. Anh có thể giúp tôi tìm sự ủng hộ thân hữu của Pháp và các quốc gia Bắc Phi. Trong tình thế này chúng ta phải đi đến một modus vivendi thỏa ước với Bắc Việt”.

Sáng chủ nhật hôm ấy ông Nhu cũng lập lại như vậy với một vài cộng sự viên thân cận. Nhưng ai nấy đều cho rằng con đường mà ông Nhu sắp đi tới nguy hiểm. Nhưng ông Nhu vẫn chủ quan cho rằng kế hoạch Ấp Chiến Lược và đường lối ngoại giao mới qua trục Ba Lê và Á Phi sẽ tạo cho miền Nam đủ tư thế chấp thuận thỏa ước với miền Bắc. Nhưng ông Nhu quên mất rằng với 16000 cố vấn Mỹ và mỗi ngày Mỹ phải chi trên một triệu đô la cho cuộc chiến tại Việt Nam (63) thì không dễ dàng gì Mỹ có thể để cho ông Nhu tự do hành động khác với đường lối của họ

LÀM THẾ NÀO ĐỂ GIẾT MỘT TỔNG THỐNG - CHƯƠNG 6 -

CHƯƠNG 6

TRƯỜNG HỢP BÀ NGÔ ĐÌNH NHU

Bà Ngô Đình Nhu có điệu bộ vóc dáng của một minh tinh màn bạc hơn là một phu nhân theo cốt cách Đông Phương. Trong 9 năm chế độ Ngô Đình Diệm, Bà được suy tụng như một Đệ Nhất Phu Nhân. Chính cái danh xưng này đã không thuận tai và làm cho dân chúng đàm tiếu không ít. Ông Nhu tuy là Cố Vấn chính trị Phủ Tổng Thống nhưng trên danh nghĩa ông không có một vị thế công quyền. Ông Tổng Thống sống đời sống độc thân mà người em dâu được “suy tôn” như Đệ Nhất Phu Nhân thì điều đó quả là chướng tai vì nó không chính danh và hợp với chữ Lễ.

Nhưng từ nguyên do nào đã đưa bà Nhu lên địa vị một người đàn bà “Uy Quyền“, bao nhiêu khách công hầu của chế độ từng ra luồn cúi và coi Bà như một nữ lãnh tụ? Ai phong cho bà Nhu tước vị Đệ Nhất Phu Nhân? Không ai phong cho bà cả. Nếu có thì chỉ có cơ quan Thông Tin thỉnh thoảng qua một vài bản tin, qua bích chương đã “bốc” bà lên hàng tột đỉnh công danh đó.

Xin trở lại quá khứ: Tháng 4 -1955 khi Saigon đang ngút ngàn khói lửa, Bình Xuyên quyết ăn thua đủ với chính quyền, gia đình bà Nhu vẫn còn ở tại căn nhà của BS Cao Xuân Cẩm, trước dưỡng đường Saint Pierre Saigon.

VỀ VIỆC THƯỞNG THỨC THƠ CỦA TIỀN NHÂN

VỀ VIỆC THƯỞNG THỨC THƠ CỦA TIỀN NHÂN

“Để thưởng thức thơ cổ cho thú, ta cần nhớ điểm sau đây.  Tâm hốn ta thay đổi quá nhiều. Hiện nay chúng ta sống trong một thế giới do ta chế tạo ra và do những quy luật tự nhiên mà ta nắm bắt được một phần tạo nên. Thói quen ấy càng tăng lên với nền văn minh tiêu thụ đã cắt đứt mối quan hệ của ta với vũ trụ. Ta nhìn thế giới với con mắt của tên ăn cướp, cho nên không thể nào có lại được cái cảm quan rắng mình thống nhất với vũ trụ. Thằng ăn cướp ấy xem núi sông cây cỏ như những đồ dùng và con người dược hắn nhìn ở khía cạnh một đối tượng để rút ra một công dụng gì đấy. Không chỉ một cái nhìn ngây thơ vào thế giới thần linh mất đi. Và những cái nhìn ngây thơ vào thế giới bên ngoài cũng mất nốt. Quan hệ bạn bè thu hẹp vào quan hệ công việc. Quan hệ thầy trò cũng thế, quan hệ vua tôi mất đi chuyển thành quan hệ phân công. Rồi quan hệ nam nữ có nguy cơ chuyển thành quan hệ tính giao. Luật pháp là những đồ vật do ta chế tạo ra đang thay thế mọi  xã hội, dù đó là quan hệ gia đình. Cái khâu cuối cùng tưởng chừng như vĩnh viển là quan hệ mẹ con đang mất với lối đẻ con trong môi trường nhân tạo (và nuôi dưỡng con cái bằng sữa bình và nhà trẻ.NV). Ta đang ra sức đồ vật hóa thế giới thì thế giới đồ vật sẽ trả thù: ta biến thành đồ vật. Và nghệ thuật dĩ nhiên cũng không thoát khỏi tình trạng ấy.

Trong hoàn cảnh ấy, những đồ vật có ý thức là tôi và bạn thèm khát một thứ gì đó kéo chúng ta ra khỏi thế giới đồ vật để trả lại cho chúng ta cái cảm quan thời thơ ấu. Chỉ có nghệ thuật cổ giúp ta về mặt này mà thôi. (Phan Ngọc. Đỗ Phủ nhà thơ thánh. Nxb  VHTT. 2001, tr 355-356)

LÀM THẾ NÀO ĐỂ GIẾT MỘT TỔNG THỐNG - CHƯƠNG 5 -

CHƯƠNG 5

Ngô Đình Cẩn

TỪ CHẾ ĐỘ NGÔ ĐÌNH DIỆM ĐẾN CÁI CHẾT CỦA NGÔ ĐÌNH CẨN 

Từ một thế kỷ nay và trên 25 năm qua, Việt Nam trở thành nghĩa địa của những cái chết tức tưởi, vô lý. Song cái chết của một Tổng Thống như ông Ngô Đình Diệm, tất nhiên không phải là một sự vô lý đơn giản như người ta nghĩ. Nó đã được sửa soạn tinh vi, vì làm thế nào để giết một ông Tổng Thống đã cầm quyền 9 năm không phải là một chuyện “tùy hứng”.

NGƯỜI EM ÚT

Quanh cái chết của TT Diệm đầy dẫy những sự vô lý trên nông nổi bi thảm. Sau khi ông chết đi, lại còn bao nhiêu sự vô lý khác. Chữ vô lý ở đây xin được hiểu theo sự suy đoán trong bản chất và tinh thần Việt Nam vốn trọng tình cảm, sự trung hậu va lễ nghĩa.

Một trong những sự vô lý đó, là cái chết của ông Ngô Đình Cẩn – Người em thứ 5 của TT Diệm. Cái chết này đã được công khai hợp pháp hóa vì ông Cẩn được ra Tòa xét xử. Nếu bị công tố viện gay gắt buộc tội thì cũng chả có gì gọi là vô lý. Khi đảo chánh bùng nổ, thì tướng Đỗ Cao Trí đang là Tư Lệnh Vùng I Chiến thuật. Ông Tướng này là người có thẩm quyền duy nhất tiếp thu toàn vẹn những gì có ở bên trong căn nhà tổ ấm của gia đình họ Ngô. Ông Cẩn tưởng đã thoát thân… dù tấm thân chỉ còn hai bàn tay trắng. Trong cuốn Vietnam Crisis, hai tác giả Stephen Pan và Dieaniel Lyons đã viết như sau: “Ông Cẩn lúc đầu tỵ nạn tại nhà Dòng Chúa Cứu Thế. Nhưng những người từng được ông giúp đỡ sợ rằng: nếu chứa chấp ông, sẽ có thể bị các nhà lãnh đạo đảo chánh nghiêm trị nên ông Cẩn phải qua Tòa Lãnh Sự Mỹ tại Huế xin trú ẩn. Tòa Lãnh Sự này phải xin chỉ thị của tòa Đại sứ Mỹ tại Saigon. Đại Sứ Henry Cabot Lodge trả lời rằng Tòa Lãnh Sự không được phép cho ông ta tỵ nạn, đồng thời ra lệnh phải đưa ngay ông Cẩn vào tòa Đại Sứ. Nhưng khi ông Cẩn đến Saigon tòa Đại Sứ Mỹ liền trao ông Cẩn cho HĐQNCM xét xử. Theo nguồn tin có thẩm quyền mà hai tác giả được biết, Tòa Đại Sứ mỹ đã hội ý với HĐQNCM và buộc HĐ phải cam kết 3 điều kiện thì Tòa Đại Sứ Mỹ mới dẫn độ:

1) Phải được xét xử minh bạch.

2) Không bị đối xử tàn nhẫn.

3) không bị bắn hoặc bị giết.

LÀM THẾ NÀO ĐỂ GIẾT MỘT TỔNG THỐNG - CHƯƠNG 3 -

CHƯƠNG 3

Phó Tổng Thống Nguyễn Ngọc Thơ 

TRONG THẾ GIỚI CỦA QUYỀN UY VÀ CÔ ĐƠN

CÂU HỎI GIAO DU

Sau ngày đảo chánh, một số đông các sĩ quan thuộc LĐLBPVPTT đều bị bắt giữ. Mấy Sĩ Quan Tùy viên đều phải trả lời một số câu hỏi như: “Có thấy những người đàn bà nào vào phòng riêng của TT Diệm? TT Diệm có “giao du” với bà Nhu không?” Đại Úy Lê Công Hoàn, một sĩ quan tùy viên phục vụ bên cạnh TT Diệm 5 năm đã trả lời trên giấy tờ: “Tôi quả quyết không bao giờ có chuyện như vậy nếu có mà tôi bảo là không tôi xin chịu mất đầu”.

Vậy thì sự tương quan trong nếp sống gia đình thường nhật giữa vợ chồng ông Nhu và TT Diệm ra sao?

TT Diệm ở trong một căn phòng riêng, ngủ trên tấm đi văng gỗ.

Mỗi tối, ông già Ẩn chăng màn, sáng sớm lại tháo gỡ. TT Diệm thường dùng bữa ngay trong phòng ăn này. Ông vẫn ăn một mình trong suốt 9 năm, trừ những buổi tiệc tùng dạ hội. Đối với gia đình ông Nhu thì TT Diệm sống một thế giới riêng. Rất ít khi TT Diệm ăn cơm chung với gia đình ông Nhu. Hoặc khi sang phòng ông Nhu dùng cơm thì TT Diệm dùng món ăn riêng của ông. Trong Dinh có hai đầu bếp. Một đầu bếp của vợ chồng ông Nhu. Một đầu bếp của TT Diệm. Đầu bếp của TT Diệm thì rất nhàn hạ. Sáng ông điểm tâm bằng cháo trắng với dưa chua hoặc cá thu kho mặn. Trưa ông Tổng Thống không mấy khi ăn cơm mà chỉ dùng trái cây hoặc rau xà lách trộn dầu hoặc súp lơ, cải bắp luộc. Bữa chính của ông là bữa tối. Thứ cơm mà ông dùng là gạo lứt đỏ.

Món ăn của ông không thay đổi qua mấy món như mắm ruốc, dưa thịt kho, cá kho, cải xào. Tóm lại ông ăn uống như người trung lưu của xứ Quảng Bình hay Huế.

Thông lệ, mỗi sáng sĩ quan tùy viên đem vào phòng một xấp báo đủ loại. Ông vừa đọc vừa ăn điểm tâm.

LÀM THẾ NÀO ĐỂ GIẾT MỘT TỔNG THỐNG - CHƯƠNG 4 -

CHƯƠNG 4

Ngô Đình Nhu

TỔNG THỐNG DIỆM VÀ CÔNG GIÁO

Chúng tôi đơn cử một thí dụ về “mặc cảm Công Giáo” đối với TT Diệm. Vào lần cải tổ Chính Phủ năm 1961, ông Nhu được ủy thác tìm một nhân vật giữ chức vụ Bộ Trưởng Tư Pháp.

Ông cho mời BS Tuyến bàn luận và ngỏ ý:

- Tôi muốn mời một Luật Sư.

Suy nghĩ một lát, ông nói:

- Giới Thẩm Phán thì có chuyên môn nhưng “Sans caractère politique”. Bác Sĩ Tuyến đáp: Trong hoàn cảnh này, ông Cố Vấn nên chọn người trong giới Thẩm Phán.

Ông Nhu băn khoăn: khó lắm. Ông Sĩ đó cũng là Thẩm Phán. C’est comme çà! BS Tuyến trình bày: Giới Thẩm Phán có nhiều người rất khá.

Ông Nhu hỏi:

- Ai đây? Liệu có làm gì được không hay cũng chỉ như ganger quelque chose!

BS Tuyến đề nghị: Phía người Bắc tôi thấy có ông Tòa Nguyễn Văn Lượng. Phía người Nam có ông Tòa Trần Minh Tiết.

LÀM THẾ NÀO ĐỂ GIẾT MỘT TỔNG THỐNG -CHUONG 2-

CHƯƠNG 2

Hèn Tướng Dương văn Minh

NGƯỜI SỐNG VÀ NGƯỜI CHẾT

1 giờ 30, Sài Gòn ngái ngủ trong ánh nắng gay gắt. Từng loạt súng nổ làm thức giấc dân Đô Thành. Tin đảo chánh lan truyền trong dư luận từ mấy tháng nay bây giờ đã trở thành sự thực. Nhưng ai làm vụ này và rồi ra sao?

Trong một quán cóc vùng Cống Bà Xếp Lê Văn Duyệt, bốn chàng thanh niên ngồi uống cà phê, nghe ngóng tình hình.

Chàng thứ nhất: Lật đổ đi cho xong, dân chúng chán ngấy rồi. Nghẹt thở quá chịu sao nổi.

Chàng thứ hai: Chuyến này, anh em Quốc Gia có làm nên trò trống gì không. Lúc này, đảo chánh là nguy hiểm.

Chàng thứ ba: Dù thế nào cũng phải duy trì ông Diệm ở vị trí Quốc Trưởng.

Chàng thứ Tư: Đã dẹp là dẹp hết…phải làm mới lại hết, phải thay đổi tất cả.

Bốn chàng thanh niên đều là cán bộ của VNQDĐ, một chàng nhà văn mơ tưởng đến ngày huy hoàng của Cách Mạng. Một chàng tín đồ Phật giáo thuần thành trong lòng vẫn còn mối cừu hận đêm 21-8 Cảnh Sát và Lực Lượng Đặc biệt tấn công chùa. Còn hai chàng tín đồ Thiên Chúa Giáo. Họ đang bàng hoàng trước giờ khởi điểm của một biến chuyển lịch sử.

Ai đây sẽ lãnh đạo quốc gia? Những khuôn mặt lớn nào xuất hiện? Lúc ấy, dám chắc rằng không một ai có thể liệu Phó Tổng Thống Thơ sẽ làm “Cách Mạng”. Nhưng cũng không ai ngạc nhiên thấy Trung Tướng Dương Văn Minh trở thành Chủ Tịch Hội Đồng Quân Nhân Cách Mạng.

Hầu hết giới trẻ lúc ấy đều mơ ước Miền Nam có được một cuộc Cách mạng thực sự trên nền tảng quốc gia dân tộc. Cho nên khi nghe tin Đảo Chánh với một Hội Đồng Quân Nhân Cách Mạng thì không ai khỏi phấn khởi…

Bốn chàng thanh niên trên, thức gần trắng đêm nghe tin Cách Mạng và nghe súng nổ từng giờ hồi hộp lo âu.

LÀM THẾ NÀO ĐỂ GIẾT MỘT TỔNG THỐNG -CHƯƠNG 1-

Sau năm 1975, một cuộc “phần thư khanh nho” kinh hoàng được bọn Cộng Sản ác ôn thực hiện ở miền Nam Việt Nam (Việt Nam Cộng Hòa). Cái giá sách gần 3.000 đầu sách một đời tích cóp của những con mọt sách như LTD thoắt cái trở thành tro bụi và không ít những chủ nhân của nó đi gỡ lịch hoặc nhanh chân to go over sea làm kẻ vong gia thất thổ (không ít trong số đó đã ra đi mãi mãi). Hôm nay bất ngờ gặp lại quyển sách này như là một cuộc tuơng phùng đấy nước mắt.

XIN CHIA SẺ CÙNG CÁC BẠN

Lê Thường Dân

LÀM THẾ NÀO ĐỂ GIẾT MỘT TỔNG THỐNG

Nhân Dân Thứ Thiệt

Nhân Dân Thứ Thiệt

Nghe mãi từ nhân dân mà phát ngán

Tìm một giây tĩnh lặng để nghĩ về

Thì ra là nhân dân đáng yêu lắm chứ

Có nhân dân thì yên ấm mọi bề

Nhân dân là người làm ra khoai sắn

Nên lúa ngô, rau trái để no lòng

Cũng cho cả bông hoa tươi sắc thắm

Cà phê, trà làm tươi tỉnh lúc hừng đông

VÒNG TAY

VÒNG TAY

 

Tôi ôm hết đất trời và mơ mộng

Có vầng trăng sáng cả những ba mươi

Và thêm những vầng mây trôi lãng đãng

Những vì sao xanh lấp lánh khung trời

Tôi đắm đuối ôm giòng sông Cái Lớn

Những đồng xanh ngan ngát suốt đôi bờ

Sóng sông xanh, sóng lúa vàng rợp nắng

Ôm gió chướng về rãi khắp cơn mơ.

NHỮNG KHI KHÔNG BIẾT VIẾT GÌ 2

I. MÌNH SỐNG VỚI AI VẬY TA

            

Đã từ lâu, tại hạ luôn luôn nghĩ rằng mình sống được và sống vì gia đình mình, xa hơn chút nữa là những người chung quanh được gọi chung là đồng bào cùng quây quần trên một mảnh đất gọi là quê hương, là tổ quốc. Cứ thế, tại hạ và nhiều người khác được thừa hưởng một nền giáo dục để làm cho tròn cái bổn phận của một thành viên của cộng đồng ấy. Tất nhiên tại hạ và những con người ấy có khi làm tròn, có khi làm hơi méo méo. Thậm chí có người làm quá xuất sắc hoặc làm trớt quớt vai trò của một thành viên. Nhưng suy cho cùng, hình như tất cả mọi người, trong đó có tại hạ, đều cố gắng phấn đấu vì trách nhiệm của mình đối với bản thân và mọi người chung quanh. Tóm lại là trách nhiện giữa người và người. Chấm hết. Đó là những hành vi khá tích cực. Nhưng trong quá trình lịch sử loài người vẫn xuất hiện không ít những hình thái tư tưởng, giáo dục mang tính gì đâu.

Trong quá trình ấy, liên tục diễn ra từ hàng ngàn thế hệ, con người tạo thành những quy ước luôn luôn thay đổi cho phù hợp với đương đại. Trong việc thực hiện và tuân thủ những quy ước ấy luôn luôn nãy sinh những vấn đề như tư tưởng, văn hóa xã hội, kinh tế chính trị, khoa học kỹ thuật…  và cuối cùng là chiến tranh, hòa bình (?). nhưng cái gì cũng làm cho người ta mệt, tất nhiên tại hạ cũng mệt. Nhưng tất cả đều khu trú trong cái cộng đồng ấy. Và có lẽ vì quá mệt nên có một điều mà tất cả mọi người gần như quên đi. Đó là chúng ta sống được là nhờ là phụ thuộc rất nhiều thứ ở bên ngoài cái cộng đồng ấy. Tại sao vậy? Tại vì chúng ta cho đó là lẽ đương nhiên và chúng ta quên tuốt. Con người đang gia cố một khái niệm kỳ cục “Con người làm chủ muôn loài”.

Và khi tại hạ nói những thứ chúng ta quên thì tại hạ tin là mọi người sẽ nói tại hạ … khùng.

            Cái chúng ta quên đầu tiên là…

       

Sao Mà Buồn Thế

Sao Mà Buồn Thế

Ngày đôi lần phải về nhà, ra phố

Gặp phải người này, chạm mặt người kia

Lại những lần vướng mưa chan, nẳng đổ

Có khi là thao thức giữa canh khuya

Cũng cười cợt, ồn ào cùng ai đó

Cũng lắm khi phải cau mặt giận hờn

Mà chả hiểu những thở dài đánh sượt

Khi vẫn ở đây, nơi được gọi quê hương