Về huyền
thoại Hồ Chí Minh
Nguyễn Gia Kiểng
Đài
"Tiếng Nói Việt Nam Hải Ngoại" phỏng vấn tôi về ông Hồ Chí Minh nhân
ngày sinh thứ 104 của ông. Sau nhiều tài liệu của các nhà nghiên cứu, đài này
muốn cho thính giả nghe quan điểm của một người hoạt động chính trị về một nhân
vật chính trị. Câu hỏi đầu tiên của ký giả Hồng Phúc làm tôi bối rối: "Xin
ông cho thính giả biết những nét chính về nhân vật Hồ Chí Minh". Nét đậm
đầu tiên của ông Hồ Chí Minh là ông là một người lý lịch không rõ rệt.
Ngay cả
ngày sinh của ông, 19-5-1890, mà Đảng Cộng Sản Việt
Hồ Chí
Minh đã sống thời niên thiếu như thế nào tại Việt Nam, đã làm gì tại Pháp và
tại Nga, đã có thành tích và trách nhiệm nào trước và trong thời gian làm chủ
tịch nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa? Ngay cả những tài liệu về Hồ Chí Minh do
những người cộng sản kỳ cựu gần gũi với ông viết ra cũng đã mâu thuẫn.
Chính Hồ
Chí Minh cũng đóng góp tích cực vào việc gây hoang mang và lẫn lộn về tiểu sử
của ông. Ông dùng những bí danh T. Lan và Trần Dân Tiên để viết về mình một
cách mơ hồ. Trong cuốn "Những mẩu chuyện về đời hoạt động của Hồ Chủ
Tịch", ông Trần Dân Tiên, tức Hồ Chí Minh, thuật lại cảm giác bồn chồn
sung sướng khi được "Hồ chủ tịch" tiếp và được ông Hồ Chí Minh trả
lời như sau khi ngỏ ý muốn viết tiểu sử của ông: "Tiểu sử? Đấy là một ý
kiến hay. Nhưng hiện nay còn nhiều việc cần thiết hơn. Rất nhiều đồng bào đang
đói khổ". Câu chuyện này chứng tỏ Hồ Chí Minh là một người giả dối muốn
đánh bóng tiểu sử của chính mình; đó là tâm lý của những người trong thâm tâm
không hãnh diện về mình. Điều đáng ghi nhận là mặc dù đã bỏ ra rất nhiều thời
giờ và công sức và dùng tới hai bút hiệu để viết về chính mình, một việc có lẽ
chưa một nhà chính trị nào làm, nhưng cả hai hồi ký của ông Hồ Chí Minh đều
không có một giá trị lịch sử hay chính trị nào cả, bởi vì chúng không đóng góp
giải thích một sự kiện lịch sử nào mà chỉ là những mẩu chuyện nhắm mục đích ca
tụng ông Hồ Chí Minh như một người tốt, tài giỏi, dũng cảm, có chí lớn, có
quyết tâm, đáng ngưỡng mộ v.v. Hồ Chí Minh hoàn toàn không hiểu ý nghĩa và hậu
quả của những biến cố lớn của một giai đoạn lịch sử trọng đại, trong đó ông là
nhân vật chính; ông chỉ chú trong đến những chuyện vụn vặt về cá nhân mình. Đây
là một điều đáng buồn cho cả ông Hồ Chí Minh lẫn dân tộc Việt