Thi xã Bích Động. Trần Quang Triều

Thi xã Bích Động. Trần Quang Triều

Chùa Quỳnh Lâm

Từ những năm 1978, đã có những thông tin về một thi xã được xem là sớm nhất trong lịch sử văn học Việt Nam. Thi xã Bích Động.

Nhưng diện mạo của thi xã như thế nào thì chỉ là những nghiên cứu lẻ tẻ, đàng này một ít, đàng kia một tí.

Trong điều kiện tư liệu hạn hẹp và HRG thì lại không có điều kiện đi đến tận nơi cũng như được tiếp xúc với những tư liệu cần thiết, nên đành gom góp lại để tìm ra một diện mạo ban đầu như là một phác thảo.

Dù người chủ trương là một thân vương. Văn Huệ Vương Trần Quang Triều và những người tham gia thi xã là những quan lại, nhưng trước nhất cần phải khẳng định đây là một tổ chúc văn học tư nhân. Họ hoàn toàn tự do trong hoạt động sáng tác và không mang tính nhà nước như Tao Đàn của vua Lê Thánh Tông hay là hội Nhà Văn hiện nay.

Nói chính xác hơn đây là một nhóm thân hữu đến với nhau cùng đàm luận và sáng tác thơ ca.

Mộ tháp sau chùa

Ở đây LTD không có tham vọng đi sâu vào nghiên cứu, mà chỉ giới thiệu một số tác phẩm của những thành viên. Để cho các bạn tiện theo dõi. Mỗi một entry là một thành viên trong thi xã gồm 2 phần; tiểu sử và chí ít 3 tác phẩm tiêu biểu cùng đường line để các bạn tham khảo:

Trần Quang Triều

Nguyễn Trung Ngạn

Nguyễn Sưởng

Nguyễn Ức

Phạm Tông Mại

Phạm Tông Ngộ

Tự Lạc Tiên Sinh Trần Quốc Ân  (không còn tác  phẩm)

Trần Quang Triều

Trần Quang Triều 陳光朝 (1286-1325) còn có tên là Nguyên Đạo và Nguyên Thụ, hiệu là Cúc Đường chủ nhân và Vô Sơn Ông, sinh năm Giáp Ngọ (1286), mất năm Ất Sửu (1325), nguyên quán ở hương Tức Mặc, phủ Thiên Trường, nay thuộc Nam Định. Là con trai cả Trần Quốc Tảng, cháu nội Trần Quốc Tuấn và anh vợ vua Trần Anh Tông. Trần Quang Triều được nhà Trần biệt đãi, nên năm 1301, mới 15 tuổi đã được phong tước Văn Huệ Vương, kế đó vào làm quan trong triều. Ông giỏi văn và giỏi cả võ, đã từng hăng hái cầm quân đi đánh dẹp Thích Na. Tuy vậy ông không tham công danh, phú quý. Sau vợ là công chúa Thượng Trân mất, ông càng muốn cáo quan. Nhiều khi trên đường đi công cán, ông cũng tỏ ý nhớ nhà muốn về. Cuối cùng ông đã xin về ở am Bích Động gần chùa Bình Lâm, nay thuộc huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh, lập ra thi xã Bích Động xướng họa với các bạn thơ và cũng là bạn đồng liêu như Nguyễn Sưởng, Nguyễn Trung Ngạn, Nguyễn Ức, Tự Lạc tiên sinh. Năm 1321, vua Trần Minh Tông triệu ông ra gánh vác việc nước, chức Nhập nội kiểm hiện tư đồ cho ông, nhưng chẳng được bao lâu thì mất thương tiếc ông, các bạn đã làm thơ viếng và thu thập, biên tập thơ ông thành "Cúc Đường di cảo".

Về thơ, Trần Quang Triều là nhà thơ giàu tình cảm, tinh tế, phóng khoáng, tài hoa. Thơ ông ý hàm súc, lời cô đọng, giản dị, dễ hiễu, hầu hết nói đến thú ở ẩn, thú du ngoạn, uống rượu ngâm thơ cùng bạn bè đồng điệu. Ông vui với thiên nhiên và cuộc sống trù phú của dân chúng nơi thôn dã, đồng thời cũng bộc lộ tâm sự buồn nản, chán công danh, ghét thói đơn bạc - dấu hiệu suy vi của triều Trần. Thơ tả cảnh qua đó lồng tâm tư tình cảm của Trần Quang Triều thật đặc sắc. Ông có những nhận xét tinh tế về nét riêng của thiên nhiên nước ta. Thơ ông được Phan Huy Chú đánh giá là "thanh thoát, đáng ưa".

Tác phẩm: tập "Cúc Đường di cảo" nay đã thất lạc, hiện còn 11 bài thơ chép trong "Việt âm thi tập", "Toàn Việt thi lục".

http://www.thivien.net/viewauthor.php?UID=0sb0Y9_iaj8YxIytSFQ8A

題嘉林寺

心灰蝸角夢，
步履到禪堂。
春晚花容薄，
林幽蟬韻長。
雨收天一碧，
池凈月分涼。
客去僧無語，
松花滿地香。

Đề Gia Lâm tự

Tâm khôi oa giác* mộng,

Bộ lý đáo thiền đường.

Xuân vãn hoa dung bạc,

Lâm u thiền vận trường.

Vũ thu thiên nhất bích,

Trì tịnh nguyệt phân lương.

Khách khứ tăng vô ngữ,

Tùng hoa mãn địa hương.

CHÙA GIA LÂM

Giấc mộng bon chen đã nhạt

Rảo chân dọc theo hiên chùa

Xuân tàn sắc hoa dượm úa

Rừng vắng tiếng ve gọi hè

Mưa tạnh khung trời chợt biếc

Hồ trong ánh trăng lại về

Khách đi và sư không nói

Thông rụng hương hoa bốn bề.

QT. Nguyễn Hiền Nhu

舟中獨酌

秋滿山城倍寂寥，
家書不到海天遙。
人情疏密敲蓬雨，
世態高低拍漫潮。
松菊故留嗟異路，
琴書歲晚喜同條。
幾多磊塊胸中事，
且向樽前譬一驕。

Chu trung độc chước

Thu mãn sơn thành bội tịch liêu,
Gia thư bất đáo hải thiên diêu.
Nhân tình sơ mật xao bồng vũ,
Thế thái cao đê phách mạn triều.
Tùng cúc cố lưu ta dị lộ,
Cầm thư tuế vãn hỷ đồng điều.
Kỷ đa lỗi khối hung trung sự,
Thả hướng tôn tiền thí nhất kiêu.

MỘT MÌNH UỐNG RƯỢU TRONG THUYỀN

Thu hiu quạnh bủa thành trên núi

Chắng được thư nhà lạnh biển xa

Lề thói thấp cao, con sóng vỗ

Chuyện đời thưa nhặt, hạt mưa sa

Cúc tùng bạn cũ, đành ngăn cách

Đàn sách chiều buông, hợp ấy mà

Lực bực trong lòng chi lắm nỗi

Thôi thì chén rượu nhẹ lòng ra

QT. Nguyễn Hiền Nhu

梅村廢寺

荒草前朝寺，
秋風舊戰場。
殘碑沉暮雨，
古佛臥斜陽。
石室藏雲衲，
花臺供野香。
應身無處所，
與世共興亡。

Mai thôn phế tự

Hoang thảo tiền triều tự,
Thu phong cựu chiến trường.
Tàn bi trầm mộ vũ,
Cổ Phật ngọa tà dương.
Thạch thất tàng vân nạp,
Hoa đài cúng dã hương.
Ứng thân vô xứ sở,
Dữ thế cộng hưng vong.

CHÙA HOANG Ở  XÓM MAI

Chùa hoang cỏ xanh loang khắp

Chiến trường xưa gió thu đùa

Phật đài long lanh bóng ráng

Bia cũ lay phay hạt mưa

Thạch thất khói mây mờ phủ

Đài hoa hương đồng thoảng qua

Một thân không nơi nương tựa

Còn mất theo đời đong đưa

QT. Nguyễn Hiền Nhu